Havenuitbreiding linkeroever: veiligstellen toekomst haven of visielose landroof ?

Op 15 maart kondigde de Vlaamse deelregering aan dat ze de uitbreidingsplannen voor de Antwerpse haven op linkeroever heeft goedgekeurd.
Het gaat over de grootste uitbreiding in decennia waarbij 1000 hectare industriezone zou bijkomen. Dat is een gebied ongeveer even groot als intra-muros Antwerpen (het gebied binnen de singel). Is dit het project dat de toekomst van de Antwerpse haven zal veiligstellen of gaat het om een visieloze landroof?

Alhoewel het bericht van 15 maart een gezamenlijk communiqué was van 4 vlaamse ministers vonden we binnen de regering zelf niemand bereid om het project toe te lichten. We vernamen verder uit goede bron dat de regering zeer selectief is in de media waarmee ze spreekt. Waarom doet de regering uitschijnen dat ze niet overtuigd is van haar project?

Stijn De Roo van de Boerenbond, Doel-bewoner Denis Malcorps, Antwerps Havenbedrijf woordvoerder Kurt Tuerlincks, Katoennatie-baas Fernand Huts, en  bestuurster Kathleen Van Brempt (SP.a) wilden echter wél een woordje kwijt over de plannen.

De 1000 hectaren industriegebied wordt niet uit het niets gecreëerd: het dorp Doel zal moeten verdwijnen en polders worden omgezet in industriezone; bovendien vereist Europese wetgeving dat het bijkomend industriegebied gecompenseerd wordt met een gelijke oppervlakte aan natuurgebied. Daarvoor worden dan geen oude industrieterreinen ter beschikking gesteld maar Wase landbouwgrond. Verder worden ook de woonkernen Ouden Doel en Rapenburg opgeofferd.

“250 landbouwfamilies zullen in mindere of meerdere mate getroffen worden” zegt Stijn De Roo van de Boerenbond. Hij stelt het belang en de ontwikkeling van de haven niet in vraag en zegt dat de Boerenbond een compromis had voorgesteld dat meer tijd voorzag voor omschakeling. “Maar de regering wilde daar niet van weten en we moeten vaststellen dat ze de landbouw ziet als goedkope grondleverancier. ”
Het sociaal begeleidingsplan dat de regering voorziet noemt hij een doekje voor het bloeden. “Het komt er toch op neer dat men de boeren hun huis en hun job afneemt. Men spreekt over het wisselen van gronden met andere gebieden in een grondenbank. Maar 250 hectares van de 300 hectares in die grondenbank liggen in het gebied zelf. Er is dus eigenlijk maar 50 hectare beschikbaar en die zou dan moeten dienen om 1700 hectare grond te compenseren.”

Voor Denis Malcorps van Doel komen de plannen niet als een verrassing. “Men probeert al 15 jaar Doel uit de weg te ruimen, we zijn op deze plannen dus wel voorbereid. Maar  voor de bewoners van Ouden Doel en Rapendus is dit wel een schok.”
“We zien de noodzaak van een havenuitbreiding met 1000 hectaren niet in. Op de plannen staat het Saeftinghedok waarvan men nu al aangekondigd heeft dat men het niet zal aanleggen.  Men begint nu pas te bekijken wat men met de gronden gaat doen en vooraleer dat duidelijk is jaagt men de mensen wel al weg. Vanuit de industrie is er weinig vraag naar extra grond en we verwachten dat er enkel  logistieke centra geinteresseerd zullen zijn. Magazijnen dus.“
“Terzelfdertijd blijkt dat er in de bestaande havengebieden nog meer dan 1000 hectaren beschikbaar zijn. De site van General Motors (95 hectaren)  is perfect voor het ontwikkelen van logistieke activiteiten.  De chemiesites hebben ook nog enkele honderden hectares braak liggen en op linkeroever kan nog uitgebreid worden aan het Verrebroekdok, Katoennatie, het logistiek park Waasland en het Doeldok. Er is dus geen nood aan bijkomende gronden.”
“De natuurgebieden zouden trouwens ook op een andere manier kunnen aangelegd worden. Nu haalt men alle menselijke aanwezigheid uit die gebieden weg terwijl men de landbouwers als natuurbeheerders zou kunnen inzetten. ”
We vragen wat hij verwacht van de kosten-baten analyse die de deelregering momenteel laat uitvoeren.  “We zien dit niet als een echte kosten-baten analyse want de  studie houdt geen rekening met het verlies aan  landbouw- en woonfuncties.”
De Doelbewoners zullen verder blijven proceduren bij de Raad van State.

Kurt Tuerlinckx van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen (GHA) verdedigt het project en wijst erop dat het GRUP een plan is dat tot 2030 kijkt.
“Er zijn gesprekken geweest waarbij ook natuurverenigingen en Boerenbond betrokken waren. Het voorstel dat het uiteindelijk gehaald heeft houdt rekening met de bemerkingen van alle partijen. Zo is er op rechteroever ingebreid en ook havengebied ingenomen door natuur, waardoor geen landbouwgrond buiten het havengebied moest ingenomen worden.“

Het Deurganckdok is sterk onderbenut en als we Tuerlinckx vragen of de uitbreidingsplannen eigenlijk wel aan de orde zijn wijst hij  ons erop dat er in de Waaslandhaven (Linkeroever) al 15.000 arbeidsplaatsen gecreëerd werden.
“Het Deurganckdock draait nu op slechts 2miljoen containers per jaar tengevolge van de crisis ( de capaciteit bedraagt ongeveer 7 miljoen containers, nvdr), maar het gaat hier over een lange termijn visie. Andere bedrijven breiden zich ondertussen uit, zoals bijvoorbeeld het logistiek park Waasland en het Verrebroekdok. Daarom moest het GRUP aangepast worden. Er zijn 20 projecten die wachten op de goedkeuring om te kunnen starten.“

En wat met al de terreinen die volgens Denis Malcorps beschikbaar zijn?
“De haven stelt stelt 60.000 mensen direct te werk. Je moet op lange termijn kijken maar er is nu al vraag naar gronden op linkeroever, in het logistiek park. Voor die bedrijven moet er rechtszekerheid zijn. Ondertussen hebben een aantal industriële bedrijven, zoals Bayer en Total ook grote investeringen aangekondigd. We moeten ervoor zorgen dat dit binnen 10 jaar ook nog mogelijk is.”
Tuerlinckx stelt dat de uitbreiding een mix zal zijn van logistiek en industrie.

Dat Antwerpen een logistiek probleem zou hebben ontkent hij:
“Moesten bedrijven denken dat ze hun containers niet uit Antwerpen krijgen, dan zouden ze ook niet naar Antwerpen komen. ”
We bevragen hem ook over de boetes die het havenbedrijf kwijtgescholden heeft.( zie onze aparte bijdrage daarover)

Fernand Huts van Katoennatie is vernietigend voor het havenbestuur: “Er is een totaal gebrek aan visie. Ze hebben een gigantisch dok  (Deurganck, nvdr) en de infrastructuur errond laten bouwen en het zit na  acht jaar op 20% van haar capaciteit. En nu heeft men de vlakte naast het dok ingepalmd en men weet totaal niet wat men ermee gaat doen. Men gaat Doel platgooien en het Havenbedrijf gaat er niets mee doen.  Men geeft gigantische subisidies aan 2 buitenlandse staatsbedrijven uit Singapore en Doebai (PSA en Dubai Ports, nvdr), maar voor de inwoners van Rapenburg en Ouden Doel kan er geen beschermingsdijkje vanaf.”

We leggen Huts voor dat Kurt Tuerlinckx van het GHA had het over 15000 arbeidsplaatsen toen we hem wezen op de slechte prestatie van het Deurganckdok.
“Mijnheer Tuerlinckx haalt heel bewust de zaken door elkaar: Het Deurganckdok stelt bijna geen mensen tewerk. Als ik schat dat er bij de terminal van Dubai Ports aan het dok gemiddeld 70 mensen aan de slag zijn dan overdrijf ik misschien al. Er wordt in de Waaslandhaven inderdaad 15000 man tewerkgesteld, maar dat is vooral in de fabrieken en dat heeft weinig te maken met het Deurganckdok.”
“ Er is gestreden om die polders droog te krijgen en nu gaat men de boeren hun werk afpakken en de grond braak laten liggen of onder water zetten. Er is geen enkele strategische visie. Het Havenbedrijf stapelt de fouten op. Zo wordt 25 miljoen € publiek geld van de haven aangewend om een participatie te nemen in een privaat Indisch bedrijf. Het dient tot niets en niemand weet er het fijne van. Verder gaat de Antwerpse haven geld investeren in een haven in Oman, een rijke petroleumstaat met een sultan aan het hoofd. Wat hebben wij daar te zoeken met de centen van de Antwerpenaar? De Antwerpse haven heeft verder een participatie genomen van de binnenvaartterminal van Dubai Ports in Wommelgem. Vorige week kondigde de Rotterdamse haven aan dat die terminal haar aanvoerterminal wordt… Is het havenbedrijf zot geworden om te investeren in de  concurrentie? Dubai Ports investeert ondertussen in een terminal in Rotterdam die vanaf 2014 de trafiek uit Antwerpen zal halen.   Ik kan zo blijven doorgaan en constateer dat het Havenbedrijf geen visie heeft.  “
“Noch  Gedelegeerd Betuurder van het Havenbedrijf Eddy Bruyninckx, noch havenschepen Marc Van Peel hebben ook maar één gedacht van wat met die 1000 hectaren zal gebeuren. Er is vandaag meer dan voldoende grond beschikbaar. Binnenkort heeft men de grond van General Motors. Er komen ook enkele honderden hectaren vrij op Verrebroek.  Volgens de Nationale Bank wordt ieder jaar minder waarde bijgecreëerd in Antwerpen, en dat klopt. De leiding van de haven kijkt ernaar en dan doet men kadootjes aan Singapoire en Doebai.  Niet goed bezig!”
“Het kapotmaken van de Wase polders krijg je niet meer verkocht. Had dat Deurganckdok goed gedraait, dan misschien wel, maar nu de wind daar over de vlakte raast…   “

Maar is er dan geen kosten baten analyse aan de gang?
“Over dat Deurganckdok is ook een kosten-baten analyse gemaakt. Denk niet dat die kosten-baten studies enige toegevoegde waarde hebben. Wat gebeurt er? Eerst beslist men politiek om een project uit te voeren, daarna geeft men opdracht om een kosten-baten analyse te doen en zegt men wat het resultaat ervan moet zijn. Die analyses zijn wc-papier en niets andders.“
“Maar dat is het punt niet. Het probleem is dat men vast zit in zijn eigen arrogantie en grootheidswaanzijn  en men heeft niet meer de eerlijkheid om toe te geven dat men zich vergist heeft. En nu rijden ze zich vast in de vraag wat moet gedaan worden met de gronden. Niets!”
“ De bedrijvigheid in de haven kan ingedeeeld worden in overslag en industrie. De industrie staat onder druk van het Midden Oosten met haar goedkope olie  en van de VSA met haar goedkoop schaliegas. De situatie is kritiek maar het havenbestuur geeft het geld dat nodig is om de haven competitiever te maken  weg aan 2 rijke staten waar het geld uit de grond spuit. We zouden dat  geld ook kunnen gebruiken om scholen te bouwen of om een beschermdijk te maken voor Ouden Doel.”

Kathleen Van Brempt  snapt dat er kritiek is op het feit dat nu al beslag gelegd wordt op 1000 hectaren terwijl de vraag naar de gronden er nu nog niet echt is. “Ik denk dat het havenbestuur wel haar lesje uit het verleden geleerd heeft en toekijkt op efficiënt ruimtegebruik. Maar je moet de haven wel ruimte bieden voor de toekomst. De rechtstreekse  werkgelegenheid is niet zo groot, maar er zit ook een pak werkgelegenheid achter. Het is ook belangrijk dat het havenverkeer vergroend wordt .”

Verder heeft ze het ook nog over de boetekwijtscheldingen.  Die discussie  kadert ze in  de vraag over wat de rol van de stad moet zijn in het havenbeleid. “Nu geeft het havensbestuur concessies, er wordt niets verkocht. Dit is een visie met een grote rol van de overheid, en ik ben daar voorstander van. Anderzijds is er de viesie van de liberalen die vinden dat het havenbestuur zich moet terugtrekken en dat het havenbeleid moet geliberaliseerd worden.”

Podcast: Play in new window | Download

Subscribe: Apple Podcasts | Android | RSS