BlackRock, de stroper/boswachter van de Europese pensioenen

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Genie_Lamps_1.JPG

Fondsmanager BlackRock lijkt de bevoorrechte financiële dienstverlener te zijn van een aantal Europese overheden. Bij studiewerk voor regeringen en ECB, maar ook bij het uitwerken van de regels voor de privatisering van de Franse en Europese pensioenen zit BlackRock mee aan de pen. Een win-win-situatie voor de fondsbeheerder en voor de beleidsmakers.

Ondanks de hoge kost voor de pensioenspaarder wordt die er misschien ook beter van. Toch  zolang de financiële markten goed presteren.

BlackRock is de grootste beheerder van aandelen ter wereld. Geld dat vooral afkomstig is van Amerikaanse pensioenspaarders wordt gebruikt om aandelen van BlackRock-fondsen te kopen. Om beleggingsrisico’s te spreiden beleggen de fondsen in groepen van bedrijfsaandelen of andere financiële producten. De jaarlijkse  kost voor de spaarder is aanzienlijk, want BlackRock rekent ongeveer 2% aan voor haar diensten, wat het bedrijf jaarlijks meer dan 100 miljard dollar oplevert. Door  de concentratie van kapitaal bij de beheerder krijgt BlackRock  ook een economische machtspositie, en ze gebruikt die. De firma zit in de raad van bestuur van niet minder dan 17.000 bedrijven en studies wijzen op de kartelvorming die het gevolg is van de macht van bedrijven als BlackRock (bron: HIER).

Doordat in de meeste West-Europese landen een systeem van sociale zekerheid bestaat, speelden de aandelenfondsen er een veel kleinere rol dan in de VSA. Een uitzondering was Nederland, waar de financiële sector al decennia lang het beleid bepaalt en het pensioensysteem al 20 jaar geleden grotendeels geprivatiseerd werd. De Nederlandse pensioeninlages gaan vooral naar lokale verzekeringsmaatschappijen wat, gezien de gegarandeerde inkomsten voor de fondsbeheerder, neerkomt op een aanzienlijke subsidie voor de lokale financiële sector. Ook in België wordt door fondsbeheerders gelobbyd voor ‘een meer evenwichtige financiering‘ van de pensioenen, waarmee bedoeld wordt een systeem van kapitalisatie in aandelenfondsen.

Het privatiseren van pensioenen is aanlokkelijk voor beleidsmakers omdat het een mogelijk bied om belastingen door de overheid te verminderen. Door een privatisering  gaan de inhoudingen niet langer naar de overheid maar naar de fondsbeheerder, die een gegarandeerd percentage kan afromen. Zo verdwijnen de pensioenen uit de boekhouding van de overheid en zakt het overheidsbeslag aanzienlijk. De impact van een overschakeling van een ‘repartitiesysteem’ van de overheid naar een geprivatiseerd ‘kapitalisatiesysteem’ voor de gepensioneerden is vooral een verhoogd risico, aangezien het pensioen afhankelijk wordt van de prestaties van de financiële markten.

Macron

Het lijkt erop dat BlackRock bij Europese politieke overheden een geprivilegieerde partner geworden is. Heeft BlackRock dit te danken aan de performantie van Aladdin, het netwerk van servers en algoritmes van BlackRock, of is er meer aan de hand?

Enkele maanden na zijn aanstelling ontvangt de Franse president Emanuel Macron de PDG van BlackRock, en kort daarna krijgt Jean-François Cirelli, het hoofd van de Franse BlackRock-tak een zetel in het CAP-22, het Comité dat moet onderzoeken welke maatregelen Frankrijk moet nemen om de economie ‘structureel te hervormen’, en dat ook de mogelijkheid tot privatisering van overheidsdiensten moet onderzoeken.

Maar nog belangrijker dan mogelijke privatiseringen, en vooral veel interessanter voor het BlackRock van Jean-François Cirelli, zijn de Franse pensioenen. Ook daarop mag Cirelli  zijn licht laten schijnen. Niet helemaal onverwacht  adviseert de fondsbeheerder dat het wel nuttig kan zijn voor de Fransen om een deel van hun loon te stoppen in aandelenfondsen: “Met de hervorming die we voorstellen willen we het pensioensparen aantrekkelijker maken voor de eigenaars en het personeel van de bedrijven door het mogelijk te maken om in beursgenoteerde fondsen te beleggen.”

Europa

Ook de Europese instellingen zijn gecharmeerd door BlackRock. De Europese commissie onderzoekt hoe de privatisering van de Europese pensioenen kan gestimuleerd worden. Dat wil ze doen door een gereguleerd Europees systeem van private pensioenen op te zetten (PEPP). De Commissie oordeelt dat ze niet zelf de kennis heeft om dat alleen te doen dus wordt extern advies gevraagd aan … BlackRock.

In April lag BlackRock onder vuur, maar de Europese Commissie nog méér, toen bleek dat de Commissie aan BlackRock had gevraagd om regels voor duurzaam beleggen op te stellen voor de banksector . Niet alleen is BlackRock als grootinvesteerder in de fossiele sector slecht geplaatst om dit te doen, de kans op belangenvermenging is meer dan fictief. Bovendien kan men zich afvragen waarom de Europese overheidaan een Amerikaans bedrijf vraagt om in Europa regels over sociale economie vast te leggen, een sector waar het oude continent een langere traditie en meer expertise in heeft.

Vlaanderen

Van de  lokale Vlaamse media besteedden enkel Apache en MO aandacht aan de problematiek rond BlackRock. De zaak geraakte wel in de grotere Franstalige media. Wij gingen te rade bij Le Monde Diplomatique, dat al in januari de kat de bel aanbond, en France Inter.

Podcast: Play in new window | Download

Subscribe: Apple Podcasts | Android | RSS