In de jaren tachtig daalde in ons land de welvaart. Binnen de stuurgroep ‘Herwaarderingsgebied Sint Paulus’ nam Patsy Sörensen, toen leerkracht in het kunstonderwijs, in 1987 het initiatief om soep te gaan uitdelen aan behoeftigen uit de buurt. Op die manier kwam ze in contact met sekswerkers. Het jaar daarop startte ze samen met Yolande Grensson voor hen een initiatief, dat naar de beide oprichtsters Pa-yo-ke genoemd werd. Doel: praktische steun en belangenbehartiging. Prostitutie werd tot dan toe min of meer gedoogd, maar er was geen echt beleid.
Eerst was Payoke gevestigd bij Patsy thuis, in de Zirkstraat. De werking breidde snel uit. De stad stelde een verdieping van het (intussen afgebroken) badhuis aan de Burchtgracht ter beschikking. Er kwam specifieke hulpverlening voor wie in het milieu zat (de actieven) en voor wie eruit wilde (de stoppers). In het algemeen kader van sociaal werk in de wijk was er ook een initiatief voor randgroepjongeren uit de buurt, de Stratelys.
In 1992 startte de subgroep Saralek, rond vrouwenhandel. In dat jaar publiceerde Chris Stoop zijn boek Ze zijn zo lief, meneer, dat het debat rond mensenhandel stevig op gang bracht en aldus bijdroeg tot het ontstaan van een betere wetgeving. Payoke kreeg Koning Boudewijn op bezoek. Ook andere organisaties gingen zich met de problematiek bezig houden. Ghapro vzw, een samenwerkingsverband tussen de stad en de UA, nam de werking rond de actieven over, en CAW De Terp (intussen CAW Antwerpen) de Stratelys.
Payoke focust sindsdien op de slachtoffers van mensenhandel. Dat zijn niet enkel sekswerkers, maar b.v. ook buitenlanders die hier voor een armoedeloon en zonder enige sociale bescherming tewerkgesteld zijn. Zij kunnen terecht in een opvanghuis op een geheim adres, waar ze zo’n drie maanden tot rust kunnen komen, psychosociale begeleiding krijgen, een medisch onderzoek, juridische en administratieve bijstand … Wie terug wil naar het land van herkomst, krijgt hulp bij het maken van concrete plannen. De anderen krijgen hulp bij de hele administratieve procedure (verblijfsvergunning, ocmw, mutualiteit, opleiding, tewerkstelling …) en bij het vinden van een eigen woonst. Na de residentiële periode is er nog ambulante begeleiding.
In België zijn er nog twee erkende onthaalcentra voor slachtoffers van mensenhandel die zowel residentieel als ambulant werken: Pag-Asa in Brussel en Sürya in Luik.
Daarnaast doet Payoke al van in het begin aan sensibiliserend werk en beleidsbeïnvloeding. Er kwam o.a. door hun impuls zowel in België als op Europees niveau duidelijke wetgeving. Maar dit werk blijft noodzakelijk, want door het strenger wettelijk kader dook het illegale circuit verder onder de radar. Sommige situaties, zoals die met loverboys, zijn zelfs voor de slachtoffers zelf maar moeizaam als uitbuiting herkenbaar. Voor het aanpakken van de mensenhandel ontwikkelde Payoke een multidisciplinaire aanpak, met een goede samenwerking tussen allerlei actoren: sociale organisaties, politionele diensten, sociale inspectie, de dienst vreemdelingenzaken …
Ook over de grenzen heen is het natuurlijk nodig om acties op mekaar af te stemmen, tot zelfs in de vaak verre landen van herkomst van de slachtoffers. Omdat er in verschillende landen verschillende procedures bestaan, loopt dat niet altijd even vlot. Payoke is in het kader daarvan o.a. betrokken bij het Europese RAVOT-project, wat staat voor Referral and Assistance for Victims of Human Trafficking.
Verder is het ook belangrijk dat wie in aanraking komt met slachtoffers van mensenhandel, hen als dusdanig kan herkennen, om hen zo mogelijk uit de uitbuitingssituatie te helpen en de uitbuiters te kunnen vervolgen. Daarvoor startte Payoke in samenwerking met de UA het Europees project EU Guidelines for the establishment of national focal points for the comprehensive integrated medical support of THB* victims (nvdr: THB = trafficking in human beings). De bedoeling daarvan is dat specifiek medisch professionelen signaalgevoeliger worden en weten waarheen ze kunnen doorverwijzen. Om artsen wereldwijd op het probleem te attenderen, maakte Payoke dit filmpje.
In onze studio was Anthony Verhasselt te gast, psychosociaal begeleider en één van de zes werknemers van Payoke. Hij vertelde helemaal op het einde nog dat, tot onze grote verbazing, Payoke geen structurele subsidies ontvangt, en volledig bestaat van giften en tijdelijke projectsubsidies.
Voor uw agenda: op 18 oktober, de Europese Dag tegen Mensenhandel, start de door Payoke georganiseerde actieweek Strijd tegen Mensenhandel.
Alle Voorwaarts-uitzendingen op een rijtje
Podcast: Play in new window | Download
Subscribe: Apple Podcasts | Android | RSS
Podcast (d2): Play in new window | Download