- Redactie Radio Centraal - https://redactie.radiocentraal.be/Home -

F-16 vervangen door een ‘vliegende Fyra’? Dirk Van der Maelen

Bron: Wikipedia (creat.Commmons)

De militaire top houdt informatie achter over het mogelijk uitstel van de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen. Veel politiek politicienne maar weinig inhoud volgde. We bellen met sp.a defensiespecialist Dirk van Der Maelen voor de cijfers.

“Als we nu 11 miljard over de balk gooien voor vliegtuigen die toch al door radars kunnen gespot worden dan is er geen geld over voor de andere investeringen die moeten gebeuren om onze veiligheid te garanderen.”

Radio Centraal: Wat zullen de nieuwe gevechtsvliegtuigen ons kosten?
Dirk Van der Maelen: “De aankoop zelf van de F-35 is gebudgetteerd op 3,6 miljard €.  Volgens de laatste cijfers van de Amerikanen zal die kost oplopen tot bijna 5 miljard €. De aankoop van de vliegtuigen kadert in een meerjarenbegroting  van 10 miljard voor de aankoop van legermateriaal. Naast de 34 vliegtuigen zullen er ook fregatten en uitrusting voor de landmacht gekocht.

Het is echter niet zozeer de aankoop die de F-35’s zo duur maakt maar het gebruikt ervan: Dirk Van der Maelen: “De exploitatiekost van de toestellen wordt op meer dan 11 miljard € geschat, over een periode van dertig jaar. Alles samengeteld zullen de F-35 minstens 15 miljard € kosten.”

Als het over een eventueel uitstel van de aankoop van de toestellen gaat zijn er  twee opties. De eerste optie is om de F-16’s  langer te laten vliegen dan 2023,  zonder significante bijkomende investering.”

“In tegenstelling tot wat de minister (Vandeput van N-VA, nvdr) altijd beweerd heeft is het mogelijk om de F-16’s meer dan 8000 vlieguren te laten doen. Een eerste studie van Lockheed heeft uitgeween dat de toestellen 9600 uren kunnen vliegen. Dat betekent 6 jaar extra. In dat geval is er geen enkele meerkost.”

Maar er is ook een tweede optie:  volgens Van der Maelen kunnen de F-16’s veel langere in dienst te houden, tot 25 jaar langer. Maar dan moet er wél geïnvesteerd worden.

Dirk Van der Maelen: “Een  tweede studie van 12  februari 2018 heeft dat onderzocht en dat is wat we voorstellen: Doe zoals de Amerikanen en investeer en gebruik de toestellen 20 to 25 jaar langer. Dat betekent een kost van slechts 2,2 miljard, in plaats 15 miljard die de F-35’s over een periode van 30 jaar zullen kosten.”

“Het is niet toevallig dat dit minister Vandeput van N-VA overkomt. N-VA is een partij met weinig bestuurservaring die zich vroeger weinig interesseerde in defensie aangezien dat ‘Belgisch’ is. De legertop vond blijkbaar dat met de huidige zwakke minister het moment gekomen was om hun keuze voor de F-35 door te drukken. ”

“Het is dat goedkoper alternatief dat de legertop ten allen prijze wilde verborgen houden voor de politiek. Zij wilden absoluut het allerduurste toestel dat ook het duurst is in onderhoud en gebruik kopen. Wij denken dat dat boven onze mogelijkheden gaat.”

“De N-VA zou dat moeten weten. In 2011 zei de defensiespecialiste van de N-VA, Karolien Grosemans, dat  de aankoop van de F-35’s  budgettaire zelfmoord was. Zij is nu voorzitter van de Commissie Defensie. Ik stel vast dat ze vandaag met de rest van haar partij de grote voorstanders zijn de aankoop van de F-35’s. Ik vrees dat de kracht van verandering de kracht van de lobby van Lockheed Martin is. “

Radio Centraal: De totale kost voor de F-35’s is dus zo hoog door de hoge werkinsgkost. U zegt dat de F-16’s nog zes jaar kunnen blijven vliegen, maar die hebben toch ook een werkingskost?
Dirk van Der Maelen: “De F-16’s kosten minder dan 6.000€ per vlieguur.  Volgen het plan van Vandeput zouden ze vervangen worden tussen 2023 en 2029. Zonder investering kan de vervanging met zes jaar uitgesteld worden. De vervanging zou dan tussen 2029 en 2036 gebeuren. In de planning van Vandeput vliegen we dus vanaf 2029 volledig met F-35’s. De kostprijs per vlieguur van een F-35 bedraagt meer dan 20.000€, minstens drie en mogelijks veer keer meer dan de F-16’s. ”
Noot: Een snelle berekening geeft aan dat dit een jaarlijkse besparing van 140 miljoen   € oplevert. (15000€ per uur minder kost * 270 vliegurenuren per jaar * 34 toestellen).

Radio Centraal: Deze besparing zou na enkele jaren de niet gebudgetteerde eerste fase van de overkapping van de ring kunnen betalen (nvdr: de Vlaamse deelregeing heeft 1 miljard toegezegd voor de overkapping maar geen budget voorzien)
Dirk Van der Maelen: “Wij kunnen ons niet de luxe veroorloven om geld over de balk te gooien.  Dit is slechts één van de uitdagingen. Naast mobiliteit is er ook de uitdaging van de vergrijzing, dus de gezondheidskosten en de pensioenen. Zoals de huidige voorzitster van de Commissie Defensie Karolien Grosemans (N-VA) in 2011 zei zeggen wij nu nog altijd dat het budgettaire waanzin is om de allerduurste toestellen te kopen die het allerduurst zijn in het gebruik. Als een grote herstelbeurt een optie is voor de Amerikanen, waarom zou het geen optie zijn voor ons?“

Radio Centraal: Een argument van N-VA, nu in 2018, is dat we de laatste zullen zijn om de F-16’s te vervangen.
Dirk Van der Maelen: “Het klopt dat er een aantal landen zijn die de overstap gemaakt hebben van de F-16 naar de F-35. Wij vinden dat dat niet absoluut nodig is. De Amerikanen zelf hebben beslist om hun F-16’s te updaten en veel minder F-35’s te kopen.”
Noot: die discussie is blijkbaar nog aan de gang in de VS.  De druk is groot om wel vast te houden aan het eerder aantal bestelde toestellen, juist omdat een gedeeltelijke uitstel of aflasting de potentiële buitenlandse klanten het idee zou kunnen geven om hetzelfde te doen.
“Veel specialisten vrezen ook dat dit een vliegende Fyra is. Dit vliegtuig heeft stealth capaciteit en zou dus onzichtbaar moeten zijn voor radars. Maar we horen dat de Chinezen, de Russen en zelfs de Duitsers al radars hebben die de F-35 wél kunnen spotten.”

“Het uitstellen van de vervanging van de F-16’s stelt geen probleem: we zullen ons binnen de Europese en NAVO-defensie een royale en belangrijke partner blijven als we de F-16’s in stand houden. Als we die een grondige herstelbeurt zullen geven zullen die minder kunnen dan een F-35 maar meer dan genoeg om de belangen van België te dienen, hier en in het buitenland.  Bij een buitenlands conflict zullen eerst de F-35’s ingezet worden en daarna de F-16’s.”

“Maar dit is de fundamentale keuze waar we voor staan: willen we meespelen in de Amerikaanse buitenlandse politiek en ons overal mee gaan moeien, of  bouwen we onze defensie uit in een Europees verband? In plaats van Amerikaans materieel te kopen zouden we beter zaken kopen waar in Europa een tekort aan is.  Zoals groot luchttransport, drones, materiaal van de zeemacht of cyberdefentie. Als we nu 11 miljard over de balk gooien voor vliegtuigen die toch al door radars kunnen gespot worden dan is er geen geld over voor de andere investeringen die moeten gebeuren om onze veiligheid te garanderen.”

Radio Centraal: Destijds hebben we 110 of zelfs 150 F-16’s gekocht en nu gaat het over nog geen 40 toestellen. Is dat eigenlijk wel voldoende?
Dirk Van de Maelen: “We hebben er 160 gekocht. Ik heb als jonge student nog betoogd tegen de aankoop van de F-16’s onder de slogan ‘neen aan de 30 miljard frank’.  Nu gaan we voor 34 toestellen 5 miljard euro’s, dus 200 miljard frank betalen.  Dit illustreert dat al het militair materiaal veel meer technologisch ontwikkeld is en dus ook veel duurder. België, maar ook Holland, kopen veel minder toestellen aan, gewoon omdat het budgettair niet haalbaar is.“

Radio Centraal: Maar hebben we er dan vroeger niet gewoon veel te veel aangekocht?
Dirk Van de Maelen: “Toen was het koude oorlog. Ik heb de indruk dat sommige krachten, politiek en militair, maar ook lobbies, bezig zijn om een koude oorlog te creëren met de bedoeling dat de staten meer militair materiaal zouden kopen. “

Radio Centraal: Destijds werd een deel van die F-16’s hier geproduceerd. Die aankoop kwam dus neer op een deel gesubsidieerd werk in eigen land. Hoe zit dat met die F-35’s?
Dirk Van de Maelen: “Begin jaren 2000 hebben de Amerikanen aan een aantal landen, waaronder België gevraagd om mee te stappen in de ontwikkeling van de F-35. Wij hebben besloten om dat niet te doen. De Hollanders hebben dat wel gedaan aan hen werd voorgespiegeld dat hun luchtvaartindustrie er wel zou bij varen. Het Hollands rekenhof, de zogenaamde Rekenkamer, wijst erop dat wat beloofd werd slechts gedeeltelijk gerealiseerd werd.”

“ Zowel de producenten van de F-35 als die van de Eurofighter Typhoon en de Rafale zwaaien met bedragen die naar onze industrie zouden gaan, maar ervaring leert dat je die cijfers niet kan vertrouwen. Het voordeel van onze oplossing, de grote herstelbeurt voor de F-16, is dat ze wél kan uitgevoerd worden door Belgische bedrijven.  Ons voorstel is beter voor de Belgische economie dan de 15 miljard die men wil spenderen aan de vliegende Fyra die de F-35 is.”

“De kostprijs van de F-35 is grotendeels terug te brengen tot de software. Daar kunnen wij niet aan meespelen want dat willen de Amerikanen niet uit handen geven. België zal daarom nooit kunnen genieten van de aankoop van de F-35 zoals we genoten hebben van de F-16’s. “

Radio Centraal: En wat nu?
Dirk Van der Maelen: “We hebben bekomen dat er geen beslissing genomen wordt vooraleer de piste die wij voorstellen (van investering in maximale verlenging van de levensduur van de F-16’s)  grondig onderzocht, becijferd en gecontroleerd is. Daarna kan de politiek met kennis van zaken beslissen.”

Radio Centraal: Minister Vandeput komt nu in opspraak in dit dossier, maar dit soort toestanden is niet nieuw: bij een grote legeraankoop komt de minister van defensie er bijna altijd beschadigd uitkomt.  Worden die minister wel goed omkaderd bij het nemen van dergelijke belangrijke beslissingen?
Dirk Van der Maelen: “Dat is inderdaad een probleem. De technische kennis bij dit soort dossiers zit geconcentreerd bij een beperkt aantal  mensen die allemaal gerelateerd zijn aan de luchtmacht. De politiek heeft niet de expertise om zich te beschermen tegen sluitende besluitvorming door militairen. Het is voor een minister van defensie altijd moeilijk om uit te maken  of hij het kransje van topmilitairen kan vertrouwen.”

“Het is niet toevallig dat dit minister Vandeput van N-VA overkomt. N-VA is een partij met weinig bestuurservaring die zich vroeger weinig interesseerde in defensie aangezien dat ‘Belgisch’ is. De legertop vond blijkbaar dat met de huidige zwakke minister het moment gekomen was om hun keuze voor de F-35 door te drukken. ”

Radio Centraal: Is er geen nood aan een soort hoorzittingen om de testen of de minsters wel hun taak aankunnen, zoals de ‘confimation hearings’ in de VSA?
Dirk Van der Maelen: “Je zou dat kunnen overwegen. Maar je hebt de verkiezingen waar de N-VA als grootste partij uitkomen. De N-VA had geen bestuurservaring op nationaal vlak. Ik zie dan ook bij het politiek personeel van die partij niemand die het dossier van de F-16’s wel in goede banen zou hebben geleid.”

Noot:
De opslitsing van de 15 miljard werd gepresenteerd in een parlementaire zitting. de tabel toont dat het bedrag slaat op de volledige kost van de gevechtsvliegtuigen, inclusief de kost van de F-16’s die tussen 2023 en 2029 zouden op rust gesteld worden. De ‘andere’ operationele kosten (3 miljard) worden niet opgesplitst in de tabel. De werkingskosten voor  de F-35 zijn duidelijk hoger dan voor de F-16, maar wat  het verschil is per toestel en of de schatting betrouwbaar is (want  genaakt door het leger) is niet duidelijk.