Chemisch oorlogsgasstort op de Paardenmarkt

Franse chemische aanval, 1917 (leger VSA via wikipedia)

Kort na de eerste wereldoorlog werden tienduizenden ton chemische wapens in zee gekieperd,  een kilometer voor de kustlijn van Knokke. Meer dan honderd jaar later is er nog altijd geen volledige duidelijkheid over de   hoeveelheid en de aard van de gestorte munitie. Sedert een tiental jaren beginnen de overheden aan een beleid te werken,  maar van het opruimen van de gifgasbommen is vooralsnog geen sprake wegens ‘te moeilijk en te duur’. 

In de december-uitgave van het Visserijblad geeft Sammy Roelant een stand van zaken in het ‘Paardenmarkt-dossier’. We bellen hem voor tekst en uitleg.

De Paardenmarkt is de zandbank voor Knokke waar munitie, vooral chemische wapens, na het einde van de eerste wereldoorlog werden gedumpt. Opslag op land had al tot incidenten geleid en gecontroleerde explosie was voor chemische wapens geen optie.

(C) FOD volksgezondheid.

Ook in het buitenland koos men voor het dumpen in zee als ‘veilige oplossing’, waarbij echter nagelaten werd om te registreren hoeveel en welk explosief en/of chemisch afval werd gestort. Daardoor geraakte de Paardenmarkt-stortplaats in de vergetelheid en is ze pas begin jaren zeventig herontdekt tijdens baggerwerken. De schatting van 35.000 ton gedumpte munitie is gebaseerd op overleveringen van getuigen uit 1919 uit diezelfde periode en op magnetometrisch onderzoek uit de jaren ’80 . Op basis van de algemene samenstelling van de gebruikte oorlogsmunitie werd aangenomen dat een derde van het gedumpt materiaal chemisch oorlogstuig was. Volgens academisch onderzoek uit 2013 door Luc Vandeweyer en Tinne Missiaen is het grootste deel van de gestorte wapens echter van chemische aard.

Alhoewel er al in 2018 lekken van ‘springstofresten’ werden gedetecteerd, stelt de overheid dat de staat van de chemische munitie zodanig goed is dat er weinig kans is op vervuiling. Anderzijds is diezelfde overheid  van oordeel dat er ‘een reëel risico is dat roestige munitie bij het bovenhalen uit elkaar valt’, wat opruiming te risicovol zou maken.

In september publiceerde het Directoriaat Generaal (DG) Leefmilieu een document getiteld ‘Plan van Aanpak’, dat echter geen plan van aanpak bevat. Het is geen gedetailleerde uitleg van de aanpak die zal gevolgd worden. Het document geeft wel een overzicht van de stand van zaken in het dossier en overloopt, en beoordeelt, de mogelijke aanpak. De gesuggereerde optie is om geen actie te ondernemen (de zogenaamde ‘nulstrategie’), behalve het opvolgen van verdere lekken. Een aanpak ten gronde door het ruimen van de oorlogsmunitie wordt in een analyse van twee pagina’s afgeserveerd wegens de ‘veiligheids- en milieurisico’s‘ waardoor ‘het meerdere eeuwen‘ zou duren om de munitie te ruimen; en wegens de ‘grote maatschappelijke kost‘ van de operatie.

Links:
– VRT nieuws, met link naar Pano-reportage
– VLIZ over de Paardenmarkt
–  “Plan van Aanpak” door FOD Leefmilieu (September 2024)

Podcast: Play in new window | Download

Subscribe: Apple Podcasts | Android | RSS