Tiers Bakker (SP) over de Toeslagenaffaire die Rutte III ten val brengt

foto Leen Nicolas

Doordat daadkracht in het oog moest springen, werd de menselijke maat uit het oog verloren.

Tiers Bakker (SP, Amsterdam)

Het onderzoeksrapport ‘Ongekend onrecht‘ windt er geen doekjes om: de belastingdienst was meedogenloos in het opsporen van zogenaamde fraude in de kinderopvangtoeslag. 26.000 ouders werden slachtoffer van de belastingdienst/toeslagen tussen 2013 tot 2019, velen van hen kwamen in de schulden terecht.

Inmiddels is het Kabinet Rutte III afgetreden, 2 maanden voor de verkiezingen van 17 maart 2021. Er kwam een 26 pagina’s lange brief aan de Tweede Kamer,  die oproept voor een hervorming van de verzorgingsstaat en een nieuwe relatie met de burger. Alle documenten waarop wetgeving is gebaseerd zullen voortaan openbaar zijn.  Een staatscommissie discriminatie en racisme wordt in het leven geroepen. Hoe geloofwaardig is hun mea culpa als dezelfde kandidaten straks weer naar de stembus trekken? Mark Rutte zal de lijst gaan trekken van de VVD, Wopke Hoekstra, voormalig minister van financiën doet hetzelfde voor het CDA, enkel voor Lodewijk Asscher (sociale zaken) zoekt de PVDA nog een vervanger.

Hoe is het zover kunnen komen? Populistische drift en mediaspektakel kopt de Groene Amsterdammer.

Er ontstond een heuse fraudejacht nadat een reportage van Brandpunt over Nederland als pinautomaat in een Bulgaars dorp veel ophef veroorzaakte.  In 2013 werd er een anti-fraude commissie opgericht olv Rutte over mogelijk misbruik van toeslagen.  De Tweede Kamer stelde toen:” het kabinet is naïef goedgelovig in de relatie met de burger.” Daarop volgde de harde aanpak die ertoe geleid heeft dat ambtenaren over allerlei grenzen heen gingen. Deze aanpak bleef niet alleen beperkt tot de kindertoeslag maar zien we ook in de huur- en zorgtoeslag. Het kabinet gaf de belastingdienst zelfs toestemming ‘risicoprofielen’ aan te leggen. “Er heerst een soort ultra neo-liberaal jager- prooi-discours waarbij de overheid op haar burgers jaagt, en de menselijke maat uit het oog verloren is, aldus Bakker. Hoewel er 30.000 euro werd vrijgemaakt voor de gedupeerde ouders ter compensatie kan die in veel gevallen niet worden aangewend als schadevergoeding omdat dat geld meteen moet worden aangewend  voor restitutie.

De Raad van State, het hoogste bestuursrechtsorgaan in Nederland, had al eerder kritiek op anti-fraudewetten in 2012: “de wet tegen misbruik van WW en de bijstand laat onvoldoende onderscheid tussen onbedoelde nalatigheid en kwaad opzet bij uitkeringsaanvragers.” Dit advies werd in de wind geslagen. Ook nu zijn er gevallen bekend waarbij het ontbreken van louter een handtekening al voldoende was om te sanctioneren.

Scheiding der machten:

Kan je het recht toevertrouwen aan politici? Of moet het recht de normatieve infrastructuur vormen van de samenleving? In het geval van de toeslagenaffaire zorgde het er in ieder geval voor dat de minst weerbare en laagste inkomens de eerste slachtoffers werden. Het valt te betwijfelen of een 26 pagina’s lange brief het vertrouwen van de burger weer herstelt.

Lees ook: De Groene Amsterdammer,  jaargang 145/nr.3 p12-13; jaargang 145/nr1 p7, 13, 16-18

Podcast: Play in new window | Download

Subscribe: Apple Podcasts | Android | RSS