Genocide?

Ontvoering en ‘integratie’ van indiaanse kinderen door de VSA (1900)

De term ‘genocide’ wordt regelmatig in mond genomen in de context van de oorlog die Israël voert in Gaza. Terecht of onterecht? We bekijken wat de genocideconventie van de Verenigde Naties van 1948 zegt en laten fragmenten horen van een interview met Francesca Albanese, de juriste die tot mei 2025 de Rapporteur is bij de Verenigde Naties voor de Bezette Palestijnse Gebieden.

“Door te spreken over genocide in de context van de oorlog in Gaza banaliseer je het begrip genocide, want er is geen sprake van genocide in Gaza“, was een reactie die we ontvingen op de uitzending van 2 november. De Israëlische historicus Benny Morris stelde in een debat met Mehdi Hasan dat, moest er echt sprake zijn van genocide, er geen dertigduizend (augustus 2024) burgerdoden zouden zijn, maar honderdduizenden.

“Israël is zeker niet het enig land dat het internationaal recht schendt, maar er is geen enkel ander land dat het internationaal recht op een dergelijke systematische manier geschonden heeft.”

De VN-conventie over  (de preventie en bestraffing van) genocide van 1948 definieert genocide echter breder dan het uitmoorden van een volledig volk, en geeft een lijst van  vijf mogelijke genocidaire gedragingen. Die moeten gericht zijn tegen  leden van een specifieke nationale, etnische, raciale of religieuze groep, met de bedoeling om die groep te vernietigen:

1. Het doden
2. Het aanrichten van ernstige fysieke of mentale schade
3. De leefomstandigheden op een berekende manier doen aftakelen zodat de groep gedeeltelijk of volledig vernietigd wordt
4. Maatregels opleggen die geboortes tegenhouden
5. Kinderen uit de groep halen en overbrengen naar een andere gemeenschap

Het is opmerkelijk dat etnische zuivering (het deporteren of wegjagen van een bevolking uit een gebied) niet in de genocide-conventie is opgenomen. De etnische zuiveringen door de overwinnaars van de tweede wereldoorlog tegen de (cultuur-)Duitse bevolking in Oost-Europa, die nog aan de gang waren toen de conventie werd opgesteld, zijn de waarschijnlijke verklaring voor die weglating.

De conventie heeft ook de bedoeling om genocide te voorkomen, niet enkel te bestraffen. Daarom is naast het plegen van genocidaire daden ook het volgende strafbaar onder de genocideconventie:

•  Samenzwering om genocide te plegen
• Aanzetten tot genocide
• Poging  tot genocide
• Medeplichtigheid aan genocide

In haar rapport van maart 2024 concludeert Albanese dat Israël zich te buiten gaat aan drie van de vijf genocidaire daden.

Cruciaal, volgens de genocideconventie, is dat de daden intentioneel moeten zijn opdat er sprake kan zijn van genocide. De Israëlische overheid stelt dat ze er alles aan doet om burgerdoden te vermijden maar dat de burgerdoden en het blokkeren van de aanvoer van voedsel en medische voorzieningen een onbedoeld neveneffect zijn van haar poging om Hamas te vernietigen om zichzelf te beschermen. Het rapport van maart daarentegen stelt niet alleen dat er genocidaire daden  gepleegd werden in Gaza, maar ook dat ze wel degelijk intentioneel waren.

Haar tweede rapport, dat in oktober verscheen, onderzocht bij wie de intentie tot het plegen van genocidaire daden zit, en concludeert dat die niet (alleen) bij individuen zit maar (ook) bij de Israëlische overheid. “Israël is niet zoals Bosnië destijds of Birma nu, maar een staat met democratische instellingen. Die zouden moeten dienen om grootschalige oorlogsmisdaden te voorkomen, maar we stelden vast dat ze juist gebruikt worden om die misdaden te faciliteren“, aldus Francesca Albanese in het interview met Democracynow van 31 oktober. “Het Internationaal Gerechtshof vroeg begin dit jaar aan  Israël om de genocidaire uitspraken van sommige politici te onderzoeken en eventueel te vervolgen, maar dat hebben de rechterlijke instellingen van het land nagelaten. De woede na het bloedbad dat Hamas aanrichtte in oktober ’23  is begrijpelijk maar verklaart niet alles: al lang voor oktober 2023 waren er Israëlische ministers die zeiden dat het gerechtvaardigd was om Palestijnse vrouwen en kinderen te doden om te voorkomen dat die zouden opgroeien tot terroristen” 

Intentionaliteit is belangrijk als het over genocide gaat: de daden moeten doelbewust gesteld worden. Er zijn twee mogelijke vormen van intentie, aldus Albanese: niet alleen de directe, expliciet geuite intentie,  maar ook de afgeleide intentie. De gedragingen kunnen van die aard zijn dat de bedoeling ervan eruit afgeleid kan worden, zelfs al wordt de bedoeling niet expliciet geuit. Dat kan bijvoorbeeld door de schaal en het gedrag. Die vorm van intentie  is men beginnen meenemen tijdens de rechtszaken die volgden op de genocide in Rwanda. Dat was omdat het moeilijk bleek is om directe intentie aan te tonen en omdat genocide ook vervolgd moet kunnen worden nog voor ze plaatsgegrepen heeft.

Francesca Albanese: “In juli dit jaar oordeelde het Internationaal Gerechtshof dat de bezetting van Oost-Jerusalem, de Westelijke Jordaanoever en Gaza illegaal is, en de Algemene Vergadering van de VN eist dat die bezetting beëindigd wordt ten laatste tegen september 2025. De Israëlische kolonies hebben geleid tot annexatie, raciale segregatie en apartheid, aldus de VN. De Israëlische leiders zeggen trouwens zelf dat ze uit zijn op ‘herovering’ en ‘herkolonisatie’. Niet alleen van Gaza maar ook van Libanon.”

Francesca Albanese pleit er ook voor om Israël uit de Algemene Vergadering van de VN te zetten. “Israël is zeker niet het enig land dat het internationaal recht schendt, maar er is geen enkel ander land dat het internationaal recht op een dergelijke systematische manier geschonden heeft. Er zijn honderden resoluties gestemd door alle mogelijke internationale instanties die de acties van het land veroordeelden.”

“Nu valt Israël de VN zelf aan. Zeventig percent van de UNRWA-infrastructuur in Gaza werd geraakt bij bombardementen en beschietingen: hospitalen, distributiecentra … Tweehonderdertig medewerkers zijn daarbij gedood. De VN-vredesmacht in Libanon werd aangevallen. En dan hebben we het nog niet over de lastercampagnes tegen VN-ambtenaren en het benoemen van de Algemene Vergadering als een bende anti-semieten, en het Israëlisch parlement dat UNRWA tot terroristische organisatie uitgeroepen heeft. Over de decennia is de UNRWA uitgegroeid tot een stuk van de Palestijnse identiteit en juist daarom is UNRWA ook een doelwit.”

De VSA reageerden op de rapporten van Albanese met de verklaring dat ze ongeschikt is voor de job, want antisemitisch.

“Ik zou de joden vergeleken hebben met de Nazi’s. Die vergelijking heb ik nooit gemaakt. Ik heb wel de houding van VN-lidstaten aangekaart en de vergelijking gemaakt met andere genocides: in het verleden hebben de landen nooit iets gedaan om genocide te voorkomen. Niets om de genocide door de Nazi’s van Joden, Roma en Sinti; niets om de genocide van de Bosniërs te stoppen, en ook nu gebeurt niets.”

“Men heeft mij ook beschuldigd van antisemitisme omdat ik gesteld heb dat de aanval van Hamas in oktober ’23 geen antisemitische actie was. Het was een verschrikkelijke misdaad, die ik veroordeeld heb. Maar de haat tegenover Israël komt niet voort uit het feit dat Israëli’s joden zijn maar omdat Israël gezien worden als een beweging die de Palestijnen in Gaza al zeventien jaar in een kooi opgesloten heeft en daarvoor al dertig jaar onder een krijgswet. De Palestijnen hebben geweld gepleegd, maar eerder ook dialoog en samenwerking; en die hebben tot niets geleid.”

Podcast: Play in new window | Download

Subscribe: Apple Podcasts | Android | RSS