Regeerakkoord

Acht maanden na de verkiezingen is er nu dan een regeerakkoord. Of toch bijna, want de finale tekst is nog niet gekend. “Toch is zeker dat de leden van Vooruit het akkoord straks zullen goedkeuren”, aldus politicoloog Dave Sinardet.

Dave Sinardet: “Dit akkoord had er veel eerder kunnen zijn maar de druk ontbrak. Gisteren was die er dan wel, want Bart De Wever had duidelijk gemaakt dat er een keuze moest gemaakt worden tussen een akkoord of een crisis.”

“In vergelijking met wat in het najaar op tafel lag, zie ik geen grote concessies richting Vooruit.”

RC: Druk van Bart De Wever, of druk op Bart De Wever? Geleidelijk begon de kritiek toch aan te zwellen op het feit dat er na bijna acht maanden nog geen akkoord was.
Dave Sinardet: “Er zijn vragen te stellen bij de onderhandelingsmethodes van De Wever, maar nu het akkoord er is, zullen die weer vergeten worden.”

“Deze formatie was de derde langste in de geschiedenis van België. Het is ook het op één na langste formateurschap ooit, na dat van Elio Di Rupo in 2011. Di Rupo moest toen tezelfdertijd ook nog over een staatshervorming onderhandelen en hij is ook formateur geweest in twee fases. Nu is er bovendien maar één formule geprobeerd, vijf jaar geleden lagen er twee opties op tafel, en toch heeft het heel lang geduurd.”
“Het was allang duidelijk waar het probleem zat, maar toch is men heel laat over het socio-economisch luik beginnen te onderhandelen. Er is nu dus wel een regering, maar we moeten toch nadenken over hoe we druk kunnen creëren om het formatieproces versnellen. Ik ben zelf specialist in uitstelgedrag en herken wat er gebeurd is. Er is trouwens nog altijd geen definitieve versie van het regeerakkoord. Over vijf uur moeten de leden van Vooruit dus stemmen over een regeerakkoord dat misschien nog niet beschikbaar zal zijn. Het is wel al zeker dat ze het zullen goedkeuren.”

RC: Waarom?
Dave Sinardet: “Sinds (de stemming van de partijleden van Vooruit in) Gent weten we niets meer echt zeker, maar er is wel een traditie in de Belgische particratie dat de ‘ledendemocratie’ erop neerkomt dat het akkoord dat de voorzitter heeft afgesloten gewoon goedgekeurd wordt. Zeker de socialisten hebben een centralistische traditie, nog meer dan andere partijen of bewegingen. Veel van de mensen die op zo’n congres zitten, zijn trouwens  financieel afhankelijk van de partij, en dit geldt voor alle partijen.”

RC: Nu er een akkoord is ebt de aanzwellende kritiek op De Wever weg, maar ook de aandacht voor uw voorstel om verkiezingen te organiseren als er na zes maanden nog geen akkoord is.
Dave Sinardet: “Dit systeem zou de partijen kunnen bewegen om sneller te doen wat ze nu uiteindelijk gedaan hebben. Dat de lange regeringsvorming een probleem was, werd vermeld in het regeerakkoord van de huidige Vivaldi-regering. De Kamercommissie Grondwet stemde in met die analyse. Men zou zoeken naar mechanismen om dat te verbeteren. Er zijn hoorzittingen met experts georganiseerd waarna dan voorstellen gedaan zijn, onder andere door mij. Uiteindelijk kwamen de politieke partijen niet tot een akkoord over wat er moest gebeuren en is de zaak een stille dood gestorven. De voorbije acht maanden zaten we dus terug in dezelfde situatie. Ik hoop dat de oefening hernomen wordt.”

RC: De houding van de politieke partijen wordt bepaald door hoe ze zouden scoren bij nieuwe verkiezingen. Er worden veel peilingen gedaan in de aanloop naar verkiezingen, maar we hebben de afgelopen maanden weinig gehoord over kiesintenties.
Dave Sinardet: “Er is nog een peiling geweest in december, die op redelijk stabiele resultaten wees. “
“Het risico bestaat met nieuwe verkiezingen dat peilingen partijen een aanleiding zouden kunnen geven om verkiezingen uit te lokken. Het is echter waarschijnlijk dat het niet de onderhandelende partijen zullen zijn die beloond zullen worden voor een impasse.”

RC: De bemiddelaar De Wever stelde zichzelf voor als een neutrale partij tussen Bouchez (MR) en Rousseau (Vooruit).
Dave Sinardet: “Het is toch wel historisch dat we nu een Vlaams-nationalistische premier krijgen. Wie had twintig jaar geleden gedacht dat de voorzitter van een kleine separatistische partij premier zou worden van een Belgische regering die nauwelijks stappen zet in de richting van Vlaamse autonomie?”

RC: Klopt die framing van de N-VA als Vlaams-nationalitische partij wel? Het is toch vooral een neo-liberale en rechts-conservatieve organisatie.
Dave Sinardet: “Daar ligt inderdaad een groot stuk van de verklaring. De afgelopen twintig jaar is de N-VA grondig geëvolueerd naar een partij de veel meer de nadruk legt op het rechtse, zowel socio-economisch als socio-cultureel. De sterkte van De Wever is dat hij besefte dat de Vlaamse natievorming weinigen interesseert. Hij is het verhaal beginnen vertellen dat Vlaamse autonomie nodig is om Vlamingen het rechts beleid te kunnen laten voeren waarvoor ze stemmen, maar dat ze in het Belgisch bestel, door de schuld van het links Wallonië, niet krijgen. “
“De Waalse kiezer heeft in juni 2024 dit verhaal naar de prullenmand verwezen en het mogelijk gemaakt om op Belgisch niveau een rechts verhaal te schrijven.”.

RC: De partij Vooruit dan. Die zou een aantal trofeeën binnengehaald hebben.
Dave Sinardet: “In vergelijking met het voorstel van twee weken geleden kan je wel zeggen dat Vooruit een aantal zaken heeft kunnen veranderen, maar die voorstellen van twee weken geleden zelf waren een verschuiving naar rechts van wat daarvoor op tafel lag. In vergelijking met wat in het najaar op tafel lag, zie ik geen grote concessies richting Vooruit. “

RC: Er komt nu een meerwaardebelasting op aandelen. Gaat dit over veel geld of is het eerder symbolisch?
Dave Sinardet: “Vooruit zei dat de sterkste schouders substantieel moeten bijdragen. Er is afgesproken dat het daarbij over 11% gaat van de totale inspanning. Je kunt erover discussiëren of dat veel of weinig is. Het is zeker niet gigantisch veel en in die 11% zitten dan ook nog zaken waarvan je je kunt afvragen of  die moeten meegerekend worden. Zo wordt de verhoogde strijd tegen fiscale fraude daarin meegeteld. Is dat niet eerder een zaak van het toepassen van de wet dan een bijdrage van de sterkste schouders?”
“In de vorige nota De Wever was de meerwaardebelasting verlaagd naar 5%, nu is ze terug 10%. Tezelfdertijd is de verhoging van de effectentaks afgevoerd. Of de effectentaks veel zal opleveren kan ik niet nu nog niet zeggen omdat de begrotingstabellen, net zoals het definitief akkoord, nog niet vrijgegeven zijn. ” 

RC: Is er eigenlijk veel veranderd aan wat op tafel lag sedert de eerste nota van De Wever, een half jaar geleden? Bijvoorbeeld de terugverdieneffecten; die zouden nu minder overschat zijn. En is er nog altijd sprake van belastingverminderingen voor de hoogste inkomens(schaal)?
Dave Sinardet: “Er is weinig fundamenteel veranderd sinds augustus. Die belastingvermindering zit er niet meer in, maar er zijn nog altijd extra uitgaven, voor defensie en voor veiligheid en justitie. Er waren aanpassingen aan de index voorzien waarvan Vooruit stelt dat ze geschrapt zijn.”

 RC: Op VRT beweerde Yvan De Vadder vanochtend ook dat niet aan de index geraakt wordt. Dat klopt niet, aangezien er wel degelijk geraakt wordt aan de indexeringen van de uitkeringen.
Dave Sinardet: “Inderdaad. Er wordt ook wat gemorreld aan de spilindex, die later toegepast wordt, maar dat heeft een eerder beperkte impact. De voorstellen die de afgelopen weken op tafel lagen gingen verder.”

RC: Als men het over besparingen heeft wordt vooral naar de federale begroting gekeken en dan kom je bijna automatisch bij de sociale zekerheid terecht. Zou het niet logisch zijn dat ook de gewesten een stuk van de inspanningen dragen?
Dave Sinardet: “Europa kijkt inderdaad naar de som van alle begrotingstekorten van de zes regeringen, niet alleen naar dat van de Federale Regering. Na zes staatshervormingen zijn er niet veel (nationale) bevoegdheden meer over om op te besparen. Van de andere politieke niveaus heeft enkel Vlaanderen nog geld. De Vlaamse deelregering zou een begrotingsoverschot kunnen realiseren, waardoor de gezamenlijke oefening gemakkelijker zou worden en de federale inspanning kleiner zou zijn. Dit ligt moeilijk, omdat de Vlaamse deelregering het de Federale regering dan gemakkelijker zou maken alhoewel de betrokken partijen dezelfde zijn, en ze het dus eigenlijk zichzelf gemakkelijker zouden maken. Een verlichting van de Federale  inspanning zou de inspanningen voor de Vlamingen lichter maken, bijvoorbeeld door de pensioenen minder af te bouwen.”

Podcast: Play in new window | Download

Subscribe: Apple Podcasts | Android | RSS