Haïti verkiezingen : « geplande fraude » of « goed georganiseerd » ?

25 oktober ging de tweede ronde door van de Haitiaanse verkiezingen. Eindelijk, na 4 jaar uitstel.
Minder geweld deze keer dan tijdens de eerste ronde in augustus maar de klachten over fraude zijn des te groter.  Jovenel Moïse, protégé van huidig president Martelli werd al tot overwinnaar uitgeroepen maar het protest neemt toe.  Laatste aflevering van het drieluik gaat waarschijnlijk door op 27 december
Oud Radio Centraal hoofdredacteur Joris Willems is even terug uit Port-au-Prince waar hij als waarnemer bij de verkiezingen was.

In 2015 worden in Haïti voor het eerst sinds het aantreden van president Michel Martelly verkiezingen georganiseerd. De verkiezingen zijn zo lang uitgesteld dat in het land vandaag nog slechts elf van de oorspronkelijke verkozenen zetelen : tien Senatoren en een president. Sinds 2012 stelde Martelly per presidentieel decreet zelf vervangers aan voor de verkozen burgemeesters, sinds januari 2015 regeert hij per decreet. Drie verkiezingsrondes dit jaar moeten het quasi voltallige politieke landschap vernieuwen : president, tweederde van de Senaat, het parlement, burgemeesters en lokale besturen.

“Het was zonder twijfel beter dan in augustus, maar dat wil niet zeggen dat het goed was”

De eerste ronde voor parlement en senaat op 9 augustus ging gepaard met veel geweld en openlijke intimidatie, slechts 81 % van de uitslagen per kiesbureau kwamen aan in het centrale telbureau, de participatie lag volgens de offiële cijfers op 18 %. De tweede ronde die op 25 oktober gecombineerd werd met de eerste ronde van presidents- en burgemeesterverkiezingen verliep weliswaar met veel minder geweld, maar er werd volgens de meeste observatoren op grote schaal gefraudeerd.

Haïtiaanse mensenrechtenorganisaties erkennen enerzijds dat bij de verkiezing van 25 oktober minder geweld was en dat de stembusgang in het algemeen beter verliep dan op 9 augustus. « Het was zonder twijfel beter dan in augustus, maar dat wil niet zeggen dat het goed was, » Joris Willems die voor de Haïtiaanse mensenrechtenorganisatie CE Justice et Paix observeerde. « Het grootste probleem blijven de politieke mandatarissen die niet op de kieslijsten staan ingeschreven. Velen hebben dan ook verschillende keren kunnen stemmen, en daarop achteraf een controle uitvoeren is met de huidige regelgeving vaak onmogelijk. »

De coalitie rond de Réseau National de Défense des Droits Humains (RNDDH ) titelt haar rapport « une vast opération de fraude électorale plannifié ». De verbeteringen ten opzichte van 9 augustus waren voor RNDDH onvoldoende om het proces comform te maken met democratische principes. De aanbevelingen die de coalitie formuleerde na de stemming op 9 augustus zijn ook slechts gedeeltelijk in acht genomen. Zo waren de « isoloirs » ook op 25 oktober twee plastic flappen die de geheimhouding van de keuze van de kiezer geenszins garandeerde en de onuitwisbare inkt bleef uitwisbaar voor wie de moeite deed. Voor RNDDH is het een doelbewuste keuze geweest de deur te laten openstaan voor verkiezingsfraude.

Ook sommige internationale observatiemissies maaken via persberichten duidelijk dat ze de stembusgang van 25 oktober algemeen als positief evalueren, maar dat er belangrijke moeilijkheden en obstakels waren. Zo sprak Celso Amorim, hoofd van de observatiemissie van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS), in een persconferentie over « une journée jalonnée de défis et d’obstacles ». Het voorlopig rapport van OAS maakt melding van de massale aanwezigheid van politieke mandatarissen die vaak de oorzaak waren van botsingen in de stembureaus. Ook de geheime stemming was niet gegarandeerd.

De EU-observatiemissie was veel milder in haar perscommuniqué en stelt dat de stembusgang « goed georganiseerd » was in vergelijking met 9 augustus. De missie maakt wel melding van het gebrek aan éénvormigheid en transparantie van de beslissingen van de betwistingscommissie (die oordeelt over klachten met betrekking tot de voorlopige resultaten) en drukt op de noodzaak van onafhankelijke juridische controle. De EU-missie stelt daarnaast ook vast dat de afstand tussen kiezers en haar vertegenwoordigers groeit, en ze betreurt dat kandidaten en individuen die betrokken waren bij de gewelddadigheden op 9 augustus niet vervolgd werden.

Eerdere berichtgeving over Haïtiaanse verkiezingen :
– Over de verkiezingen in augustus 2015 :  uitzending 29 augustus 2015
– Over de verkiezingen in 2010/2011 :
Martelli verkozen– 9 april 2011
Wie waren de alternatieven voor Martelli? – 26 maart 2011
De parlementsverkiezingen van november 2010 – 4 december 2010

Podcast: Play in new window | Download

Subscribe: Apple Podcasts | Android | RSS