Extreem rechts (na 100 jaar) aan de macht

Bron: Illustrazione Italiana, 1922 via wikipedia

Honderd jaar geleden kwamen  Benito Mussolini aan de macht na een mars van duizenden fascisten naar Rome. Vandaag is extreemrechts opnieuw aan zet, wereldwijd. We hebben historicus  Vincent Scheltiens in de studio voor achtergrond en  analyse.

Iedere extreemrechtse beweging heeft haar eigen specificiteit, maar er zijn toch vooral veel punten van overeenstemming tussen alle extreemrechtse stromingen. 

“Het is nog niet te laat om er iets aan te doen, maar het wordt tijd dat politici duidelijk maken waar ze staan tegenover extreemrechts.“

Toch zijn er dus ook verschillen met vroeger. Extreemrechts heeft in de 21ste eeuw haar duw in de rug niet gekregen door de (nasleep van de eerste wereld)oorlog, of door een communistische revolutie. Vincent Scheltiens ziet de globalisering van de afgelopen decennia eerder als de nieuwe katalysator: “We denken dat de globalisering ons weinig raakt, tot de vluchtelingen die daar het gevolg van zijn op onze drempel staan.”

“Een belangrijk punt van overeenstemming tussen alle extreemrechtse bewegingen is het tribalisme en de wil om de eigen stam zuiver te houden, met daaraan gekoppeld nationalistische retoriek en mythische flauwekul. Een verschil tussen huidig en vooroorlogs extreemrechts is dat honderd jaar geleden ook het verlies van een oorlog of koloniale grootheid meespeelde.”

Scheltiens wijst ook op enkele relevante contextuele verschillen: “We hebben nu wel een Europese Unie die er destijds niet was (en die nieuwe extreemrechtse regimes tot compromissen dwingt). Veel van die bewegingen halen nochtans een deel van hun succes uit hun vijandigheid tegenover de EU.”“Een fundamenteel verschil met de jaren twintig en dertig is dat de ondernemers extreemrechts niet actief steunen, wat ze destijds zeld deden.  De energiebedrijven hebben tegenwoordig geen fascisten nodig om hun miljardenwinsten te verzekeren.”

“Als er zich een nieuw fascisme ontwikkelt, is het dus niet identiek hetzelfde als dat van vroeger, maar het speelt wel dezelfde rol als destijds, tegen de arbeidersbeweging, en nu ook tegen moslims, homo’s en transgenders. ” 

“Belangrijk is dat we beseffen dat het nog niet te laat is om er iets aan te doen. Er is wel een normalisering vandaag en die moet bekampt worden. Het wordt tijd dat politici duidelijk maken waar ze staan tegenover extreemrechts. “

• tot minuut 27: de mars naar Rome en het Italiaans fascisme
• ’27 tot ’53: extreemrechts aan de macht in Duitsland, Spanje, Hongarije en Griekenland, en de steun van Groot-Brittannie aan de naoorlogse dictaturen
• ’53 tot einde: extreemrechts nu

Podcast: Play in new window | Download

Subscribe: Apple Podcasts | Android | RSS