Grondrecht: “doordat Lantis het meende beter te weten dan de experts kan het erop uitdraaien dat niet 3M maar wij de PFAS saneringskosten zullen betalen”

foto: RC

Op 12 juli op oordeelde de Raad van State dat Lantis de milieuwetgeving geschonden had door met PFAS vervuilde gronden te verplaatsen tijdens de Oosterweel- werken.  We bellen Toon Penen van Grondrecht, een van de organisaties die de zaak aanspande bij de Raad van State.

Dit is de meest vervuilde plek van West-Europa. Hoe is het mogelijk dat diegene die de vervuilde 3M-grond naast  Kennedytunnel  liet begraven dacht dat hij hiermee zou wegkomen. 

Radio Centraal: In een respons wijst BAM/Lantis erop dat de uitspraak door de Raad van State weinig impact zal hebben omdat  al direct na een eerdere uitspraak bijna alle vervuilde gronden van de site  afgevoerd werd.
Toon Penen, Grondrecht: “Dat klopt deels. In 2022 had de rechter geoordeeld dat BAM / Lantis de vervuilde gronden niet langer op de site kon laten liggen omdat die vroeger of later zouden beginnen lekken.”
“Het klopt echter niet dat er geen probleem meer is. De planning van Lantis was om alle vervuilde grond in te pakken en in de bermen achter te laten. De rechter heeft nu gezegd dat dat niet kan: alle grond die nu zal uitgegraven worden moet eerst gesaneerd worden via een bodemsaneringsplan. Dat gaat hover een heel grote hoeveelheid grond en het effect op de werf al dus groot zijn.”

RC: Dat gaat over nog op te graven grond in de toekomst. De meeste vervuilde grond die eerder opgegraven was werd na 2022 verwijderd. 30.000 m3 werd ehcter niet verwijderd omdat het begraven zit onder nieuwe beton in de buurt van de Kennedytunnel.  Daar zal een “remidiëringstraject” voor opgestart worden (waarvan BAM/Lantis) de details niet wil bekendmaken.    De woordvoerder van BAM/ Lantis geeft alvast aan de ze die vervuilde grond zullen laten zitten en de toestand zullen ‘regulariseren’.
Toon Penen: “Lantis heeft vervuilde grond van naast de 3M-site uitgegraven en naast de Kennedytunnel onder de grond gestoken. Het is me een raadsel hoe diegene die daarvoor verantwoordelijk is dacht van daarmee weg te komen. “

RC: BAM/Lantis stelt dat dit de normale manier van werken is in  Vlaanderen en dat de regels helemaal gevolgd werden.
TP: “Dat klopt niet. De auditeur heeft heel duidelijk gezegd dat bewust gekozen werd voor een foutieve interpretatie van de milieuwetgeving.”

RC: Die foutieve interpretatie zou wel de normale praktijk zijn. (BAM/Lantis stelt dat het de Raad van State is die met een andere interpretatie op de proppen gekomen is.)
TP: “Dit is de meest vervuilde plek van West-Europa, PFAs-gewijs. Er is bewust gekozen om een tunnel aan te leggen op die plaats. Dat mogen ze doen, maar ze moeten wel de wetgeving volgen die bepaalt hoe met zwaar vervuilde grond wordt omgegaan. Dat hebben ze niet gedaan. Om hun werkwijze te verantwoorden hebben zelf haalbaarheidstudies gepubliceerd die geen enkele wetenschappelijke basis hebben.  De rechter heeft beslist dat die vlieger niet opgaat en dat de zaak wetenschappelijk moet bekeken worden: de effecten op het milieu en de bewoners moet bestudeerd worden en dat is niet gebeurd. “
“Het klopt dat de bouwsector niet altijd respect toont voor de milieuwetgeving  maar Lantis heeft er echt wel en schep bovenop gedaan.”

RC: Omdat  het Oosterweel project veel groter is dan een typische bouwwerf? Politici noemen het  het ‘project van de eeuw’.
TP: “Absoluut, maar ook de mate van verontreiniging en de persistentie van de vervuiling. PFAS zijn ‘ forever chemicals’ die zeer mobiel zijn. Als het regent komen de PFAS in het grondwater terecht en daarna in het oppervlaktewater. De rechter wees erop dat er  extra zorg nodig is als men met dergelijke stoffen geconfronteerd wordt, omdat het risico op verspreiding van de vervuiling groter is. Dat heeft Lantis volledig en bewust van tafel geveegd.  En dat doet Lantis nog steeds door te stellen dat wat ze deden de normale manier van handelen was. De haalbaarheidsstudie die ze publiceerden legde uit hoe  zoe snel en goedkoop mogelijk kon gewerkt worden. De rechter  oordeelde dat daarmee de vervuiling niet aangepakt werd zoals wettelijk verplicht en onvoldoende rekening hield met het toisch karakter en het risico op verspreiding in de natuur.”
nvdr: Het plan was om  de vervuilde gronden in zakken in te pakken en dan tot kilometers ver te begraven, zoals gebeurd is in de buurt van de Kennedytunnel.   De rechter oordeelde dus dat die handelswijze een onaanvaardbaar risico inhield voor verdere verspreiding van de vervuiling.
“De juiste aanpak is om de vervuiling niet te laten liggen maar af te voeren naar een gecontroleerde beveiligde omgeving  site en  een opvolging van de waterkwaliteit in de omgeving. ” 

RC: En wat zijn de plannen?
TP: “Er moet een bodemsaneringsproject opgestart worden dat goedgekeurd is door OVAM. Dat is iets dat iedereen moet doen. Lantis heeft dat nooit willen doen en zelf beslist dat de methode die ze zelf ontwikkeld hadden (met het inpakken van e vervuiling in zakken, nvdr) goed genoeg is.”
“Nu is Lantis verplicht om toch een bodemsaneringsplan te maken voor de gronden die ze nog moeten opgraven. Dat is een probleem omdat dat mogelijks 3M goed uitkomt. De vervuiling is veroorzaakt door 3M. 3M heeft is dus verantwoordelijk voor de bodemsanering van alle vervuilde gronden. Lantis is echter in die vervuilde gronden beginnen graven en heeft de vervuiling over een groot gebied verspreid, wat dus onwettig is. Nu stelt 3M dat zijn niet langer verantwoordelijk zijn voor de vervuiling die door Lantis verder verspreid werd. Het gevolg is dat de volledige factuur van de bergingen die gebeurd zijn en de bergingen die nog zullen gebeuren zullen betaald worden door de Vlaming en niet door 3M. “
“De overheid heeft in 2018 een overeenkomst gesloten met 3M. De overheid zou alle vervuilde grond op de 3M site leggen  en verwerken voor 75 duizend euro’s. 3M vondt dat natuurlijk fantastisch aangezien het hen zelf veel meer geld zou gekost hebbeb. Nu blijkt dus dat Lantis zelf eerst een bodemsaneringsplan had moeten laten opstellen. Dat heeft Lantis geweigerd. Nu blijkt dus dat ze het wel moeten doen maar 3M stelt dat ze niet meer veranwoordelijk kan gesteld worden voor de vervuiling op de Oosterweelwerf. Door die discussie kan het opstellen van het bodemsaneringsplan heel veel vertraging oplopen. De fout is dus gebeurt an het begin van het project door te weigeren een bodemsaneringsplan op te stellen voor de volledige werfzone.”

RC: Je stelt dat er nog een enrome hoeveelheid grond zal opgegraven worden op Linkeroever maar BAM/Lanti zegt dat de werken op LInkerover zo goed als afgerond zijn.
TP:  “Ik nodig u uit eens to komen kijken in Zwijndrecht.   Het stuk tussen de kluifrotonde en  de nieuwe tunnel moet nog volledig gerealiseerd worden, een strook van wel zeker vijfhonderd meter.”

RC: Was het plan om de vervuilde grond op die plaast te verwijderen en daarna gewoon opnieuw daar of in de nabijheid terug te leggen? Zal dat kunnen?
TP: “Dat was inderdaad het plan en zal zeker niet mogen gebeuren nu de rechter gezegd heeft dat dit onwettig is. Ze zijn verplicht om een bodemsaneringsplan op te stellen, net zoals iedereen in een dergelijke situatie. Er kan niets gesaneerd worden zolang dat plan er niet is.  De grond zal moeten afgevoerd worden en gesaneerd worden. Alleen heel licht verontreinigde grond mag blijven liggen. Het is heel spijtig dat het plan er niet is. Waren ze er twee jaar geleden aan begonnen dan was de site waarschijnlijk al volledig gesaneerd op kosten van 3M. Nu zullen wij ervoor opdraaien.”
“Ze ( de Vlaamse overheid) zit vast omdat ze in conflict zitten met 3M over de bodemsanering. Ze hebben 3M zelfs gedagvaard om hen een schop onder hun gat te geven. Maar 3M heeft geen haast. Elke euro die het bedrijf uitspaart is voor hen gewonnen maar zullen wijzelf betalen. “
“Lantis stelt dat 3M saneringsplichtig is. Dat klopt in principe, maar 3M stelt dat Lantis zelf verantwoordelijk is aangezien zij de grond verplaatst hebben en het niet duidelijk is hoe dat gebeurd is. ” 
“Dit was zó voorspelbaar. Alle juristen hebben dit drie jaar geleden al voorspeld maar Lantis is blijven doorduwen en nu krijgt de belastingsbetaler de rekening gepresenteerd.”

RC: Nu is het wachten op de afloop van het spel tussen 3M en de Vlaamse overheid?
TP: “Inderdaad.”

Podcast: Play in new window | Download

Subscribe: Apple Podcasts | Android | RSS