Redactie Radio Centraal Rotating Header Image

De Griekse redding van de Europese banken

Share

In een opmerkelijk stuk doet Jean Vanempten, Senior Writer bij De tijd, uit de doeken wat er gebeurde met al dat geld dat ‘in Griekenland gepompt werd’.

RC: Hoe ging die Europese redding in zijn werk?
Jean Vanempten: “De Griekse staatsschuld was voor ongeveer de helft in handen van Griekse banken, de rest zat bij buitenlandse banken. Van dat deel was de helft in handen van Franse en Duitse banken. Toen er terugbetalingsproblemen kwamen voor Griekenland is een eerste reddingsplan opgesteld dat mogelijk gemaakt heeft voor veel buitenlandse banken/investeerders om uit de Griekse schuld te stappen. Er is geld geïnjecteerd en dat maakte het voor de buitenlandse obligatiehouders mogelijk om hun geld te recupereren. Op het einde van het verhaal waren de private schuldeisers uit de Griekse schuld gestapt en was de schuld overgeheveld naar de overheden, de Eurolanden, de ECB en het IMF.”

“Er wordt gezegd dat er Europese solidariteit geweest is met Griekenland maar dat het nu geld terugbetaald moet worden, maar de waarheid is dat slechts 10-11% van het geld bij de Griekse staat zélf terecht is gekomen. En ondertussen was die schuld geëxplodeerd, omdat die andere schuldeisers uitgekocht waren, en als je iemand uitkoop moet je daarvoor geld geven. Dat geld werd bijgezet op de Griekse schuldrekening. De schuld is op die manier kunstmatig gestegen.  ”

RC: Hoe werkt dat precies?
JVE: “Als bijvoorbeeld 10 miljard moet terugbetaald worden en dat lukt niet, dan eindig je met een veel hogere schuld, want je geeft 10 miljard om de eerste schuldeiser uit te kopen maar moet bijkomende schulden aangaan bij een andere partij en de oorspronkelijke put is niet verdwenen. Men heeft dus schuld bijgecreëerd om die private schuld weg te halen en slechts een klein deel is naar de Griekse staat gegaan.”

“De Haircut van 2012 voor de Griekse schuldeisers oogt spectaculairder  dan ze was, vooral omdat ze voor Griekenland  de schuld niet verminderde.”

“De schuldherschikking is in twee stappen gebeurd. In 2010 heeft men een eerste keer een exit aangeboden aan de privé-investeerders, en daarna in 2012-2013 een tweede keer voor degene die toen nog met Grieks papier zaten. Toen is de grote doorschuifoperatie gebeurd. Daarbij hebben ze iets moeten inleveren, maar ze zijn wel kunnen vertrekken. Er is dus een verschuiving geweest van de schuld van de privé-schuldeisers naar de landen en internationale instellingen, en door die operatie is de schuld voor Griekenland enorm toegenomen.  Nu zit Griekenland met een zodanig grote schuld, meer dan 175% van het BBP,  dat ze die nooit zal kunnen terugbetalen.  Zeker nu het economisch zo slecht gaat en de economie enorm gekrompen is.

RC: U zei dat de private beleggers op een bepaald moment iets ingeleverd hebben. Wij hadden destijds begrepen dat het bij die ‘haircut’ over 50% of meer van de schuld ging. Die hoge percentages voor de haircut die vernoemd werden, kwam dat dan bijvoorbeeld doordat een verlaagde rente die speculanten op Grieks papier na de operatie kregen ook als verlies meegerekend werd, terwijl het nominaal bedrag van de schuld zelf niet veranderde?
JVE: “Uiteraard, de lagere rentes en langere looptijden van de lening werden meegerekend bij de berekening van de haircut. Dat is ook een beetje financieel spel, ze waren niet echt die miljarden kwijt. Het oogt spectaculairder  dan het is, vooral omdat voor de mensen die de schuld moesten terugbetalen de schuld bleef staan. Het is vooral een mogelijkheid geweest voor de mensen die uit de schuld wilden stappen om dat te doen, niet voor de Grieken die de schuld moesten terugbetalen.”

“Vooral de politieke wereld stelt de zaken verkeerd voor. Het valt moeilijk te verkopen om te zeggen: ‘We gaan onze banken gaan redden en Griekenland gaat dat betalen’, dus wordt er gezegd: ‘We zijn solidair met de Grieken en we hebben geld gegeven’. Het klopt dat er geld gegeven is, maar de écht bestemming was niet Griekenland.”

“We lezen nu veel grote cijfers als het over steun gaat. De breakdown (die aantoont dat het geld niet naar Griekenland zelf ging) is gekend in de financiële wereld, maar daar zie je zeer weinig van in de huidige discussies (in de media); waar het vooral gaat over óf er terugbetaald zal worden en wat Griekenland moet doen, enzovoorts enzoverder. De echte aard van de reddingsoperatie is op de achtergrond geraakt.

Noot van de Redactie: Eurostat-gegevens (en ook statistica) tonen toch een vermindering van de Griekse schuld van  356 tot  305 miljard in  2012, vermoedelijk de zogenaamde jaircut. Een schulddaling met meer dan 50 miljard . Dat de schuld niet verminderde klopt niet, maar procentueel gaat het over 15% en inderdaad niet over 50% of meer. Cijfers van vóór 2011 geeft Eurostat niet.

RC: Maar het moest toch wel gebeuren, die reddingsoperatie? Er was toch geen alternatief?
JVE: “Inderdaad, achteraf bekeken lijkt alles gemakkelijk. Maar had men in 2010 een voldoende grote haircut uitgevoerd, toen de schuld drastisch gesaneerd, en dan voorwaarden opgelegd, dan was de schuld niet geëxplodeerd, en zou een terugbetaling van de schuld realistischer geweest zijn. Maar er is een logica gevolgd die de schuld vergroot heeft, eisen opgelegd heeft en daarna verkeerd is uitgepakt. Ondermeer het IMF dacht dat die harde eisen met inlevering van pensioenen en lonen zouden leiden tot een korte inkrimping van de economie met 5% waarna de groei zou herbeginnen. Helaas is dat anders uitgedraaid en is de Griekse economie met 25% gekrompen. Bijgevolg kloppen ook de voorspellingen niet meer over hoe men zou kunnen afbetalen. ”

“Als Griekenland uit de Euro wordt geduwd dan zal het zeer lang duren vooraleer al die kredieten worden terugbetaald.”

RC: Ondertussen gaat de discussie over een verdere besparing van een miljard in het pensioenstelsel (als voorwaarde om een verlenging te krijgen van een lening van 1,7 miljard). Maar als er een Grexit komt zijn ze dan ook hun geld niet kwijt, veel meer dan die 1,7 miljard?

JVE: “Als Griekenland uit de Euro wordt geduwd, dan zal het zeer lang duren vooraleer al die kredieten worden terugbetaald. De pensioenen zijn al ingekrompen met 40% de voorbije 5 jaar en men zou die nu nog verder naar beneden moeten duwen. Het argument is dat de pensioenen 16% van het BBP bedragen. Het probleem is dat dat BBP met 25% is gekrompen, waardoor het relatief gewicht van de pensioenen in het BBP is toegenomen. 16% is inderdaad hoog, maar dat komt doordat de economie zo heeft geleden onder de vorige inleveringen. Je neemt de economische basis weg als je nu opnieuw inleveringen vraagt.  Als je een compleet verarmde bevolking hebt, dan heb je ook geen consumptie, dan gaat de economie nog meer krimpen bij verdere besparingen en zit je opnieuw in de spiraal naar beneden.”

RC: De Griekse regering zegt zelf dat ze een overschot heeft. Is dat dan niet voldoende?
JVE: “Neen, want het gaat over een overschot op het primair saldo, dus zonder de rentelasten. Griekenland had een tekort van 10%, wat gigantisch was, maar heeft dat ondertussen omgebogen tot een primair overschot van 1%.  Griekenland heeft op dat vlak één van de beste prestaties van Europa geleverd. Als je ziet hoe moeilijk België het heeft om een primair overschot te boeken, dan is de Griekse inspanning indrukwekkend. Maar dat overschot  is onvoldoende om de rente op de massieve schuld terug te betalen.

“Als je ziet hoe moeilijk het is voor België het heeft om een primair overschot te boeken dan is de Griekse inspanning indrukwekkend. Maar dat overschot  is onvoldoende om de rente op de massieve schuld terug te betalen.”

Het IMF wil een schuldherschikking zodanig dat het mogelijk wordt voor Griekenland om de schulden terug te betalen, terwijl de Europeanen al het geld terugeisen. Dus er zitten ook spanningen aan de kant van de schuldeisers onderling. Iedereen heeft andere inzichten en dat maakt het probleem nog ingewikkelder.”

RC: In een tweet stelde bankier Edwin De Boeck dat de Griekse rentelast ‘slechts’ 4,3% van het BBP  bedraagt. Maar concreet betekent dat dat ze nog bijna 4% van het BBP moeten bij-‘saneren’.
JVE: “Inderdaad. Het betekent dat je geen overschot van 1% maar van 6-7% zou moeten hebben. In de huidige toestand is dit niet mogelijk. Zelfs als de Grieken bijkomende inspanningen gaan leveren, dan blijft men een enorme schuldensneeuwbal voor zich uitschuiven. Europa zegt nu ‘eerst hervormen en dan kunnen we praten over een schuldherschikking’, maar zolang er geen perspectief wordt geboden, blijft dat probleem. Sommige landen kunnen zo’n schuldenberg wel torsen, al gaat dat wel ten koste van economische groei. Japan heeft 200% schuld, maar kan dat financieren want ze zijn rijk genoeg. Het weegt wel op de economie, maar Japan heeft geen afbetalingsproblemen. Griekenland betaalt meer rente dan Japan op haar schuld maar zelfs een lage rente helpt niet als je niet genoeg geld en liquiditeiten hebt, en liquiditeiten moeten uit de economie komen.”

RC: Versta ik u goed dat het Grieks schuldenprobleem niet zal opgelost geraken zonder een nieuwe haircut, omdat 5% van het BBP verder besparen niet zal lukken?
JVE: “Het is moeilijk te voorspellen wat er zal gebeuren. Misschien komt er toch nog een onderhandelde oplossing maar ik denk dat men hoe dan ook, nu of later, zal moeten onderhandelen over een herschikking van de Griekse schuld; en dat een stuk onvermijdelijk zal moeten kwijtgescholden worden omdat het te zwaar weegt op de economie.”

1 Comment on “De Griekse redding van de Europese banken”

  1. #1 Jos Nijsten
    on Jul 9th, 2015 at 10:36 am

    De titel “De Griekse redding van de Europese banken” is de meest correcte omschrijving van de situatie in Griekenland. Ik wou dat ik die titel zelf gevonden had.

Leave a Comment