Vluchtelingen aan de Europese grenzen: Waar zit de illegaliteit?

De vluchtelingen in EU-lidstaten Griekenland, Kroatië en Bosnië moeten niet rekenen op de Europese rechtsregels.

“Mensen met gebroken benen en uitgeslagen tanden. Kleren, schoenen, telefoons die gestolen worden door de overheden … Het is compleet illegaal volgens de Europese rechtsregels maar het schrikt wel af. “

Toon Lambrechts, freelance journalist voor MO magazine, Eos wetenschap, Knack en Vice, woont in Thessaloniki (Griekenland). Hij bezocht verschillende malen de overvolle kampen op de Griekse eilanden Lesbos, Chios, Samos en Kos, waar op dit moment 40.000 mensen in onmenselijke leefomstandigheden hun lot afwachten.

In het Moria-kamp op Lesbos (80.000 bewoners), dat een capaciteit heeft van 3000 personen, zitten momenteel 18.000 mensen. De situatie is er schrijnend, met één toilet per 160 kampbewoners en één waterkraantje per 1300 bewoners, en een enorm afvalprobleem. Door de overbevolking en het gebrek aan voorzieningen is het kamp een potentiële broeihaard van ziektes, corona en andere. “Van afstandsregels  kan geen sprake zijn als je met tien in een iglotentje moet slapen. De regering probeert de NGO’s uit de kampen te weren; een beleid dat al dateert uit de tijd dat Syriza (links) aan de macht was. Maar de overheid faalt, en daarom zijn de NGO’s nodig. Terwijl de rest van de Griekse bevolking inmiddels uit lockdown komt, blijven de maatregels in de kampen gehandhaafd.”

Een belangrijk element in het beleid van de nieuwe regering in Athene is de bouw van grote gesloten centra op de eilanden Samos, Chios en Lesbos. Hiertegen wordt geprotesteerd op de eilanden, en vooral extreemrechts probeerde politiek garen te spannen uit de crisissituatie op de eilanden.

Lambrechts: “In februari was het spannend op de eilanden. Regeringspartij Nea Dimokratia had vóór de verkiezingen beloofd dat de kampen zouden ontruimd worden, maar dat bleek niet eenvoudig. Daarna kwam er een plan om grote kampen op te zetten op de eilanden, wat daar op protest stuitte, zowel van rechter- als linkerzijde.”

Ondertussen is de vluchtelingenroute omgebogen naar Bosnië en van daar naar Kroatië. Ook in het Bosnische grensdorp Velika Kladuša, een zoveelste flessenhals op de Balkanroute op de grens met Kroatië, is de situatie schrijnend. Het Vucjak-Camp, een tiental kilometer buiten Bihać, ligt op de site van een voormalige vuilnisbelt te midden van een mijnenveld.

“Maar Bosnië is een disfunctioneel land, en Kroatië doet zeer gewelddadige pushbacks. Je ziet mensen met gebroken benen en uitgeslagen tanden. Kleren, schoenen, telefoons worden gestolen door de grensbewakers. Het is compleet illegaal volgens de Europese rechtsregels maar het schrikt wel af.   Ook op zee wordt er nu aan push-backs gedaan, door bootjes terug richting Turkije te duwen. Die praktijken worden ontkent door de overheden. De Europese commissie burgerlijke vrijheden mag de situatie dan wel aan de kaak stellen, de wil in Europa lijkt te ontbreken echt iets te veranderen.”